رفاه و توسعه همه جانبه ؛ ماحصل اندیشه مهدوی در دوران ظهور امام زمان(عج الله)

رفاه و توسعة اقتصادی عدالت محور در دوران ظهور منجی بشریت به حد اعلای خود خواهد رسید. عصر ظهور و حکومت جهانی اسلام با توسعه و رشد اقتصادی چشمگیری همراه است؛ امّا همان‌گونه که آمد، این توسعه بر مبنای  عدالت استوار است و تمام جوامع از این موهبت بهره‌مند می شوند.

امام باقر(ع) در حدیثی می‌فرماید: به محض قیام مهدی، رحمت‌ها و برکت‌های الاهی، پروا پیشگانی را که قلب و خِرَدشان در پی آن انقلاب آسمانی کمال و رشد می‌یابد، فرا می‌گیرد (صافی گلپایگانی : ص 428).

تحلیل و توضیح رفاه و توسعة همه جانبه این عصر را می‌توان با مورد توجّه قرار دادن دو عامل مهم مطرح کرد: از یک‌سو بشر از نظر فن‌آوری و استخدام مواهب طبیعی به اوج ترقی و کمال می‌رسد و از سوی دیگر، به فعلیت رسیدن ظرفیت‌ها و استعدادهای نهفته طبیعت و زمین در این دوره است که به تعبیر احادیث؛ زمین کلّیة ذخایر، تمام دانش و اندوخته‌ها و داشته‌های خود را بیرون می‌ریزد.

در حدیثی این نکته چنین مطرح شده: حکومت او شرق و غرب جهان را فرا خواهد گرفت و گنجینه‌های زمین برای او ظاهر می شود و در سرتاسر جهان جای آباد نشده ای باقی نخواهد ماند، مگر این که همراهان مهدی (عج) آن را آباد خواهد ساخت.

بحث آبادانی زمین که بیانگر اوج توسعه و رفاه اقتصادی است، از طریق مهار نیروهای ویرانگر و نیز استخدام همه جانبة طبیعت و استخراج ذخیره‌ها و منابع طبیعی صورت می‌گیرد.

امروزه توسعة‌ علم و فن‌آوری یکی از شاخص‌های اساسی توسعه به شمار می‌رود. این علم گرایی یا علم محوری به طور عمده بر امور تجربی و دنیایی ناظر است و الزاماً فقط علوم عقلی و غریزی را مد نظر قرار نمی دهد. در این چارچوب، رشد عقلانیت انسان نیز در مفهوم عقلانیت ابزاری مورد توجّه است. توسعة علم و فن‌آوری که یکی از ویژگی‌های جامعة عصر ظهور به شمار می‌رود به توسعه و رشد همه جانبه علم، عقلانیت و آگاهی ناظر است که علم و‌آگاهی به ارزش‌ها و باورهای علوم انسانی که در فطرت او ریشه دارد نیز در این حوزه مورد توجّه است. می‌توان گفت: ورود بشر به این عرصه، بیانگر تحوّل فکری همه‌جانبه است که از شرایط تحقّق ظهور و تشکیل حکومت جهانی اسلام به شمار می‌رود. حدیثی در این زمینه جالب توجّه است که بر اساس آن تمام داشته‌های علمی بشر فقط بخش اندکی از معارف و دانشی است که جوامع عصر ظهور بدان دست می‌یازند. از امام صادق(ع) چنین نقل شده: دانش 27 حرف یا 27 شعبه است. تمام آن‌چه پیامبران الاهی برای مردم آورده‌اند، دو حرف بیش نبود و مردم تا کنون جز آن‌دو حرف را نشناخته‌اند؛ امّا هنگامی که خاتم ما قیام کند، 25 حرف (25 شاخه) دیگر را آشکار، و میان مردم منتشر می‌سازد و دو حرف را به آن ضمیمه می‌کند تا 27 حرف کامل و منتشر شود.(مجلسی: ج 52، ص 336).

بنابر حدیث مزبور جامعة عصر ظهور از نظر علم و فن‌آوری با رشد و توسعة فزاینده‌ای روبرو است که در تاریخ تلاش‌های علمی بشر بی‌سابقه است. اگر بپذیریم که ناآگاهی بشر ریشة بیشتر نابسامانی‌ها و مسائل اجتماعی است، در چنین جامعه‌ای ریشه و علل اصلی نابهنجاری‌های اجتماعی از جا کنده خواهد شد.

دانشمندان علوم اجتماعی و سیاسی انسان را کارگزار خردمند می‌دانند؛ امّا آیا به راستی بشر کنونی به گونه‌ای در مسیر عقل حقیقی است؟ رفتار به ظاهر قدرتمندان در دوره فعلی بیانگر آن است که حضور انسان با برخی رفتارهایی در حوزه اجتماع رو‌برو است که عقلانیت آن مورد تردید قرار دارد؛ امّا در جامعة عصر ظهور، عقلانیت موجود به طور کامل در پناه کمال عقل آدمی تأمین می‌شود. احتمالاً صلح و امنیت همگانی، رعایت قوانین فارغ از برخی سیستم‌های کنترل کننده‌ای چون دولت پلیسی، عدم تعدّی به حقوق دیگران و سرانجام احترام به حقوق دیگران و رفتار صحیح اجتماعی در پناه کمال عقول آدمیان در این عصر قابل فهم خواهد بود؛ زیرا در روایات داریم که هنگام قیام قائم، عقول آدمیان کامل و افکارشان پرورش می‌یابد و تکمیل می‌شود و دل‌ها آکنده از آگاهی می‌شود. (همان، ص328).

اندیشة حکومت جهانی اسلام، تصویری است از حاکمیت اندیشة اسلام در آیندة بشری و این امر در آموزه‌های فطری اسلام ریشه دارد که این دین را دین جهانشمول و جهانی معرّفی می‌کند. جامعیت اسلام و اندیشة حکومت جهانی اسلام بیانگر توانمندی و ظرفیت درونی اسلام برای عالم‌گیر شدن است؛ امّا اسلام برای تحقیق این اندیشه با موانع عینی و اجتماعی روبرو می شود. فراهم آمدن زمینه‌های اجتماعی و رفع موانع، تحقّق اندیشة جهانی شدن اسلام را نوید خواهد داد. 

در این نوشتار،‌ به یکی از از مهم‌ترین ویژگی‌های حکومت جهانی اسلام که آن را در سطح عام بشری جذابیّت بخشیده و مقبول جلوه می‌دهد، اشاره شد. توحید محوری، توسعه و رفاه، عدالت محوری، رشد علم و عقلانیت از ویژگی‌های جامعة عصر ظهور بر شمرده شد.