•با «الهام امین زاده»؛ دیپلماسی حقوق بشر در رسانه و دانشگاه در «مدیریت تحریم» یک چراغ جدید و اثرگذار است

♦به گزارش سلام نیوز دیپلماسی”حقوق بشر” و تلفیق آن با دیپلماسی “رسانه” و کار متمرکز روی آن با رویکرد “سلامت اجتماعی”، در کنار نهادهای دیگر چون وزارت خارجه، سازمان حقوق بشر،نهادهای دانشگاهی و مانند آن، می تواند در مسیر رفع و خنثی سازی انواع دیگر تحریم ها بسیار موفق و اثر گذار عمل نماید.

برای درک بهتر این مساله به گفت‌وگویی با خانم «دکتر الهام امین زاده» معاون حقوقی سابق رئیس‌جمهور در حقوق شهروندی ، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی و عضو شورای راهبری مجمع جهانی صلح اسلامی نشسته ایم:

07:48:54

*امروزه در بحث حقوق بشر شاهد یک رفتار دوگانه از سوی غرب و سوء استفاده از آن جهت اعمال فشار در ابعاد مختلف اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و مانند آن هستیم. به نظر شما راهکار رویارویی با این برخورد دوگانه ، ترسیم چهره حقیقی آنان و استیفای حقوق ملت ایران چیست؟

امین زاده*:بله ،امروزه شاهد سوء استفاده غرب از مقوله حقوق بشر به صورت جدی هستیم. یکی از نقاطی که حقوق بشر ملت ها را به خطر می‌اندازد مساله جنگ علیه یک ملت و همچنین اقدامات تروریستی است ؛ که اولین آسیب آن به مردم وارد می شود  و همیشه از این مسائل در مسیر نقض حقوق ملت ها مانند ملت ما سوء استفاده شده است.شما ببینید غرب به ویژه آمریکا چه اندازه در جنگ های منطقه و مقوله تروریسم دست دارد.

موضع گیری معارضی که اکثر کشورهای غربی می‌گیرند این است که از یک سو شعار حقوق بشر سر می‌دهند و خود را داعیه‌دار آن نشان می‌دهند و از این طریق تلاش می‌کنند با این وجه در آسیا و آفریقا خودنمایی کنند و ادعا می کنند که ما در این حیطه بهتر حرف می زنیم بهتر بلدیم ولی در مرحله عمل به گونه‌ای دیگر عمل می نمایند؛ که باعث صدمه خوردن به شهروندان ،غیر نظامیان، اقتصاد ، رشد تورم و دیگر مسائل می‌شود.این «عملکرد منافقانه» در عرصه حقوق بشر و در عرصه بین الملل بسیار آسیب زاست.

 

*راه ایستادن مقابل همین عملکرد منافقانه چیست؟

امین زاده:راه خنثی کردن آن این است که کشورهای دوست و همسایه و همسو از طریق اجماع،مذاکرات و از طریق نشست های مسالمت آمیز مشکلات را حل کنند.

این کشورها بایستی به معنای واقعی به بحث حقوق بشر بپردازند؛ این مبحث زمانی که وارد مرزهای یک کشور می شود معنای «حقوق شهروندی» پیدا می کند. باید دولت های همسو در تحقق حقوق شهروندی در داخل نیز قدم بردارند تا وسیله ای برای سوء استفاده از بیرون نباشد.

در برخی کشورها مسائل اقتصادی مردم خوب رعایت نمی‌شود ولی این موارد رسانه‌ای نمی‌شود و کتمان می ماند. مثلاً در اندونزی یک بانک خاص هست که از حداقل سرمایه ای که یک نفر بیاورد سرمایه بیشتری برای او را ایجاد می شود.می  تواند با همان حداقل سرمایه، وام گرفته و تعاونی تولید کند. ببینید این مسائل چه اندازه در کاهش مشکلات داخلی و کوتاه شدن سوءاستفاده حقوق بشری نقش دارد.  این اقدامات در مسیر رفع مشکلات اقتصادی، کار ،تولید و خودکفایی و تحقق بیشتر حقوق شهروندی اثرگذار است.

الان کشورهای منافی و ناقض حقوق بشر به واسطه برخی نقص عملکردی در حقوق شهروندی که اول بر دوش دولت ها ست،کشورهای آسیایی و آفریقایی را به این مسئله متهم می‌کنند که در بحث حقوق بشر ضعیفند.

در خود این کشور ها اگر شما ببینید حقوق بشر وضعیت نامناسبی دارد.مثلاً یک پدیده سیاسی مثل هلوکاست که یک خوانش تاریخی از یک مسئله است و همه حق دارند درباره آن تحقیق کنند، در برخی کشورها صحبت از آن ممنوع است. اگرچه آزادی بیان یک مسئله و حق مطلق نیست؛اما پدیده های سیاسی و تاریخی مثل هلوکاست که نقض آشکار حقوق بشر بوده است در همین کشورها صحبت و تحقیق از آن ممنوع است. چرا باید تحقیق درباره آن ممنوع باشد؟ این نشان از برخورد منافقانه با حقوق بشر است.

 

*خانم دکتر با توجه به رویکرد منافقانه نسبت به حقوق بشر از سوی غرب و اعمال فشار و تحریم به بهانه نقض حقوق بشر و رفتار نامناسب و افراطی گری و مانند آن، که همه بهانه های مهار جمهوری اسلامی و مرتبط با بحث ایران هراسی است ،نیاز به یک استراتژی نو برای مواجهه با ین گونه برخوردها و عبور از دل تحریم احساس می شود. آیا دیپلماسی حقوق بشر و تلفیق آن با دیپلماسی رسانه -به ویژه با رویکرد سلامت محور و سلامت اجتماعی- از سوی یک نهاد بشر دوستانه چون مجمع جهانی صلح  اسلامی و کار فرامرزی به واسطه آن، آیا می تواند در شکستن این برخودر منافقانه اثر گذار باشد و به ترسیم چهره حقوق بشری قوی و کارآمد از ایران در جهان و وادار سازی غرب به شفافیت و اصلاح رفتار با کشور  در مسیر خنثی سازی تحریم ها منتج شود؟

امین زاده :دقیقا زمانی که ما در شرایطی قرار می گیریم که مذاکرات فرسایشی شده است و کلید برجام عملا خاموش شده است ،نیاز به یک ابتکار جدید و روشن کردن چراغ دیگری است. ما اینجا ابتکار عمل را به دست می گیریم و با استفاده از ابزار حقوق بشر در رسانه و کار تخصصی روی آن ،این فشار و تحریم را با استفاده از این اهرم شکننده می کنیم.  من اینجا از واژه «مدیریت تحریم» استفاده می کنم . دیپلماسی حقوق بشر می تواند در رسانه و همچنین سایر نهادها مثل دانشگاه و مانند آن به کار گرفته شودو در مدیریت تحریم اثرگذار باشد.

در گام اول باید ببینیم از حقوق بشر چه انتظاری داریم و چگونه باید حرکت کنیم. اینجا حقوق بشر در چند سطح مطرح می شود. برای مثال رابطه بین شهروندان و دولت ها که به این مهم اشاره دارد دولت‌های منطقه چه رفتاری را به زیر چتر حقوق بشر با شهروندان خود دارند؟ اینجا مسئله این است دولت ما و دولت های منطقه چه رفتاری با شهروندان خود دارند؟ اینجا می توان ابتکار عمل را به دست گرفت و در نقش توصیه گر یک چهره حقوق بشری از جمهوری اسلامی به نمایش گذاشت که مداخله نیز محسوب نمی شود و بر اساس موازین بین الملل نهادهای حقوق بشری می توانند این تذکرات را داشته باشند. جمهوری اسلامی می تواند در این مرحه به کشورهای دیگر توصیه کند که رفتار بهتری با شهروندان خود داشته باشند.

اما در رابطه با حقوق بشری که بتوانند به استیفای حقوق جمهوری اسلامی در بعد بین الملل کمک کند مبحث حقوق بشر رسانه‌ای بسیار بیشتر می تواند در خدمت خود کشور تاثیرگذار باشد. زمانی که مذاکره فرسایشی می شود یعنی این نوع دیپلماسی چراغش در حال خاموش شدن است اینجا نیاز به روشن کردن یک چراغ دیگر است که می تواند به قول شما همان بحث فعال کردن حقوق بشر در رسانه در کنار سایر نهادها مثل وزارت خارجه، دیپلماسی عمومی، دانشگاهی و غیره باشد که صحبت از آن و مطالبه آن در شکستن تحریم‌ها اثرگذار است.

برای مثال حق سلامت و پررنگ کردن آن در بحث حقوق بشر و رسانه ای کردن آن می تواند چه میزان در تحقق منافع نقش داشته باشد. سلامت در عرصه بین الملل جای چانه‌زنی ندارد. دارو و درمان و مقابله باکویید ۱۹ نباید مورد تحریم قرار گیرد. اینجا نقض حقوق سلامت ماست. هر شهروندی که از بین برود نقض حقوق بشر رخ داده است و این یک جرم بین‌المللی است. تحریم اولیه و ثانویه سلامت را در کشور تحت الشعاع خود قرار داده است و می تواند اهرمی برای فشار به غرب جهت مدیریت تحریم باشد.

 

*فرمودید سلامت از ابزارهای فشار حقوق بشری در رسانه جهت مدیریت تحریم است. بحث سلامت اجتماعی در کشور در ابعاد مختلف(اقتصادی، روانی،خانواده،ارتباط با سایر ملل و مانند آن) نیز از آن دست الزامات سلامتی است که تحریم بر آن اثر معکوس گذاشته است. آیا شما نیز بر این باور هستید که پررنگ کردن اثر تحریم بر سلامت اجتماعی ایرانیان و نقض حقوق بشری آنان و بردن آن به سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی می تواند در مدیریت تحریم و خنثی سازی به عنوان یک دیپلماسی فعال عمل کند؟البته همه بر این باوریم که تحریم اثر مثبت بر روحیه خود باوری و دیگر مسائل نیز داشته است اما این نباید باعث کتمان حقایق از تجاوزت غرب علیه حقوق ملت ایران باشد و باید آثار این اقدامات بر جهان به نفع بهبود زندگی مردم روشن شود؟

امین زاده :بله کاملا اینکه ما چه اندازه در سازگاری با تحریم درست عمل کردیم نباید بهانه ای برای این باشد که اصل آن را بپذیریم و بگوییم تحریم باشد خوب است نه این تضییع حقوق ملت ایران است. این بهانه خوبی برای پذیرش تحریم نیست.

اینجا حقوق یک ملت نادیده گرفته شده است. بحث حقوق بشر ارتباط مستقیم با سلامت مردم در ابعاد گوناگون دارد و جایی که سلامت مردم مطرح است چنانچه هرگونه تحریم رخ دهد نقض حقوق بشر رخ است و اگر این کار تخصصی و علمی روی آن صورت گیرد می تواند برخی از این آسیب هایی که تحریم ایجاد کرده است و واکسن هایی که جلوی آن گرفته شده است و مشکلات عدیده برای افراد و خانواده ها ایجاد کرده است اینها همه صرفاً بحث یک فرد نیست، بلکه بحث کلان تری است و اتفاقات بدتری  رخ داده است .

حداقل در حقوق مربوط به سلامتی و حق سلامت هیچ فشاری نباید باشد. سلامت اجتماعی هم با توجه به تعاریف جامعی که در متون بین الملل و متون داخلی دارد باید بررسی کارشناسی شود و از آن برای فشار علیه تحریم و حذف اقدامات ضد حقوق بشری به کار گرفته شود.

سازمان بهداشت جهانی و گزارشگران سازمان ملل را ترغیب به ورود کرد و گفت که تحریم در رابطه با حق سلامت هیچ کاربردی ندارد. چنین مسائلی در بیرون از مرزها مورد مجازات قرار می گیرد و باید جمهوری اسلامی در ایفای حقوق خود از این موارد استفاده کند.

*استاد حقوق بین الملل

مطلب پیشنهادی

نتایج و دستاورد وبینار سازمان ملل درباره محیط زیست و توسعه

مجمع عمومى سازمان ملل در سال 1989 تصمیم گرفت که به منظور شناساندن مفهوم توسعه …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


هفت + 2 =