سابقه کمک‌های انسان‌دوستانه ایران به جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ

‌‌محسن پاک آئین :در قسمت اول این موضوع به «حمایت های سیاسی ایران از جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ» پرداخته شد.

در قسمت اول به موضوع حمایت های سیاسی ایران از جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ و در قسمت دوم به موضوع  سابقه کمک‌های انسان‌دوستانه ایران به جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ پرداخته شد.
در این قسمت سابقه حمایت‌های نظامی ایران از جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ تشریح شده است:

در ارتباط با حمایت های نظامی ایران از جمهوری آذربایجان در جنگ قره‌باغ آقای محسن رضایی فرمانده پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در گفتگو با شبکه سحر درباره شهادت ده‌ها ایرانی در این جنگ سخن گفت و اعلام کرد که شخصاً دستور داده تا ارتش جمهوری آذربایجان با تجهیزات نظامی مناسب تجهیز شده و آموزش‌های لازم را ببیند.
آقای رضایی گفت: تعداد زیادی ایرانی در جنگ قره‌باغ شرکت کردند که علاوه بر زخمی‌ها که به کشور منتقل شدند، شهدای ایرانی جنگ قره‌باغ نیز در باکو و جمهوری آذربایجان مدفون هستند. وی همچنین افزود: در مقطع جنگ قره‌باغ، موضع سپاه، دفاع جانانه از سرزمین‌های جمهوری آذربایجان بود تا استقلالی که مردم این کشور به دست آورده بودند، با تجاوز رو به رو نشود. ایشان، قره‌باغ را بخشی از اراضی اسلامی خواند و گفت باید با روش‌های مسالمت‌آمیز تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان تامین شود و خدمات جمهوری اسلامی ایران به ملت آذربایجان در جریان جنگ قره‌باغ نباید نادیده گرفته شود.

در تائید این اظهارات سردار رضائی، آقای روشن نوروز اوغلو، محقق و رئیس مرکز غیردولتی مبارزه بین‌المللی علیه تروریسم در جمهوری آذربایجان در گفتگوئی رسانه‌ای تایید کرد که ده‌ها ایرانی در جبهه‌های جنگ قره‌باغ در کنار آذربایجانی‌ها جنگیدند و شهید شدند. روشن نوروز اوغلو گفت: در جنگ قره‌باغ شهروندان ایرانی که همه اقوام ایرانی از جمله فارس، آذری و کرد بودند در کنار آذربایجانی‌ها جنگیدند. نوروز اوغلو تاکید کرد: «ما تحقیق کردیم و متوجه شدیم در فاجعه خوجالی در فوریه ۱۹۹۲در کنار آذربایجانی‌ها که علیه جدایی‌طلبان ارمنی می‌جنگیدند، ایرانی‌ها نیز حضور داشتند. ما قبر یازده نفر از آنها را یافتیم. قبر تعدادی از آنها در خوجالی، لاچین، کلبجر، قبادلی و شوشا قرار دارند.»

بر اساس اطلاعات موجود در ویکی پدیا، آقای هاشمی رفسنجانی نیز در خاطرات خود به بخشی از کمک‌های ایران به جمهوری آذربایجان اشاره کرده و می گوید:
«تلفنی به [آقای ولایتی] وزیر امور خارجه گفتم می‌توانند برای عبور رزمندگان افغانی به آذربایجان اقدام کنند. دو طرف خواسته‌اند، سلاح و مهمات بدهند و برای حفاظت سایت سد خداآفرین در آذربایجان در مقابل ارامنه اقدام کنند. آقای فروزنده، [وزیر دفاع]، اطلاع داد که معاملهٔ سی میلیون دلاری سلاح و مهمات با آذری‌ها انجام شده‌است. عصر تلفنی با آقای حیدر علی‌اف، کفیل ریاست جمهوری آذربایجان حرف زدیم. از کمک‌های ما تشکر داشت و گفت ۱۱ مهر انتخابات دارند.»

آقای منصور حقیقت‌پور، یکی از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران در تارنمای رسمی خود چنین می‌نویسد: «قریب دوسال به عنوان مشاور نظامی در آذربایجان مستقر و در جهت آموزش و تجهیز ارتش آذربایجان خصوصاً در مقطع جنگ قره‌باغ انجام وظیفه می‌نمایند که در این مقطع بیشترین همکاری دفاعی و آموزشی فی‌مابین ایران و جمهوری آذربایجان به وقوع می‌پیوندد. نورالدین خوجا یکی از فرماندهان جمهوری آذربایجان طی گفت‌وگویی که با سایت اینترپرس جمهوری آذربایجان انجام داده‌است، در پاسخ به این سؤال خبرنگار که آیا از همسایگان هم کسی به ما کمک کرد نیز گفت: «در حوادث «زنگیلان» از ایران در خواست کمک کردیم؛ اگر در آن دوره آتش توپخانهٔ ایران نبود مردم زنگیلان با کشتار مواجه می‌شدند.»

«غلام عسگر کریمیان» یکی از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران در نشست خبری به مناسبت دوم اردیبهشت (سالروز تأسیس سپاه پاسداران) گفت: «جنگ قره‌باغ را باید از مظلومیت‌های ایران خواند. در بالاترین سطح به دولت آذربایجان کمک کردیم ولی برخی با منظورهای خاص تلاش کردند آن را بیان نکنند.»
سردار کبیری مستشار نظامی ایران در زمان جنگ قره باغ هم در اجلاس “اسلام توپراقی” در این باره گفت: «جمهوری اسلامی ایران در مقطع جنگ قره‌باغ کمک‌های لجستیکی، پشتیبانی، آموزشی و سیاسی خود را از دولت و ملت مسلمان جمهوری آذربایجان دریغ نکرد و یکی از موارد کمک مستقیم به آذربایجان، فروش سلاح به ارزش ۲۵میلیون دلار در همان سال است؛ همچنین بر اساس تفاهم‌نامه موجود میان دولت ایران و دولت آذربایجان هشت هزار نیروی آذری تحت نظر مربیان ایرانی آموزش نظامی دیدند که در مانور آموزشی این نیروها مرحوم حیدرعلی‌اف چند بار حضور یافت.» وی با ذکر این نکته که متأسفانه جمهوری اسلامی ایران بعدها در رسانه‌های جمعی جمهوری آذربایجان به طرفداری از قوای ارمنی در این محاربه متهم شد، دلیل این فضاسازی را دست‌های پشت پرده‌ای عنوان کرد که در صدد دورکردن ایران از آذربایجان و بالعکس هستند.

همچنین در جریان جنگ قره‌باغ ایران در کنار آموزش هزاران نفر از نیروهای نظامی ارتش جمهوری آذربایجان، تعدادی از نیروهای افغانستانی تحت فرماندهی گلبدین حکمتیار را نیز به جمهوری آذربایجان انتقال داد.
آقای حیدر علی اف بارها از کمک های نظامی ایران به جمهوری آذربایجان تشکر کرد. ایشان یک بار به آقای دکتر خرازی وزیر امورخارجه وقت ایران گفت:
 “من از تصمیم شما برای ادامه تلاش‌ها جهت حل و فصل مناقشه قره‌باغ کوهستانی، استقبال و تشکر می‌کنم. هم اینک این مناقشه سال‌های بسیاری است که ادامه دارد. همیشه ما به کمک و حمایت کشور دوست و برادر ایران برای حل مناقشه مزبور نیاز داشته‌ایم.

ایشان همچنین رابطه ایران با ارمنستان را برای کمک به حل مناقشه مفید خواند و گفت:

«خوشبختانه روابط خوبی را با آذربایجان برقرار کرده‌اید و با ارمنستان هم روابط خوبی دارید، این نیز می‌تواند برای حل و فصل مناقشه قره‌‍باغ کوهستانی مفید باشد. این واقعیت دارد اما نباید روابط ایران و آذربایجان را با روابط ایران و ارمنستان برابر قرار داد، زیرا چیزی که ملت‌ها و کشورهای ما را به هم پیوند می‌دهد، تاریخ بزرگ ما می‌باشد، ریشه‌های تاریخی ما است، فرهنگ مشترک عادات و رسوم و دین مشترک می‌باشد، اما بطور یقین شما با ارمنستان فقط روابط اقتصادی دارید، بنابراین تقاضا دارم که روابط ایران با آذربایجان و ارمنستان را یکسان ارزیابی نکنید.»

سابقه کمک‌های انسان‌دوستانه ایران به جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ:

در آن مقطع، مردم آذربایجان که بخاطر تحمیل جنگ ناخواسته ارمنستان به این کشور، در فقر و گرفتاری فراوان بسر می‌بردند و بسیاری از آن ها بی‌ خانمان و آواره شده بودند، نیاز فراوانی به کمک سایر کشورها داشتند. از این رو، جمهوری اسلامی ایران با احساس مسئولیت فراوان و با تمام امکانات خود به کمک مردم جمهوری آذربایجان شتافت‌.

دراین مسیر کمیته ‌امداد امام خمینی (ره‌) در اولین گام، اقدام به جمع‎آوری و ارسال کمکهای ‌مردمی برای آوارگان آن کشور کرد و سپس  بر اساس توافق نامه امضا شده بین  کمیته امداد امام خمینی (ره) و مسئولین جمهوری آذربایجان درسال 1372 ، نمایندگی خود را در باکو دایر نمود. در بدو تاسیس، تعداد واحدهای کمیته امداد امام خمینی در جمهوری آذربایجان 34 واحد شامل یک اداره کل مستقر در شهر باکو ، چهار شاخه اصلی درشهرهای باکو، لنکران، گویچای وگنجه، 19 شعبه توزیع کمک، 5 واحد فرهنگی و 5 واحد درمانی بود و تعداد 464 شهر و روستا تحت پوشش کمیته امداد قرار داشت. در پایان سال 1389تعداد 4823 خانوار با جمعیتی معادل 14038 نفر شامل‌ سالمندان، معلولان، زنان بی‎سرپرست، مطلقه، عقب مانده‌، نابینا و بیمار مورد حمایت کمیته‌ امداد جمهوری‌ آذربایجان بودند. همچنین در این سال کمیته امداد توانست تعداد 1904  خانوار با جمعیت 4554 نفر دیگر را بصورت موردی مورد حمایت و مساعدت خود قرار دهد.

در حوزه خدمات درمانی، کمیته امداد شعبه جمهوری آذربایجان رسیدگی به اموربهداشتی و درمان افراد نیازمند و محروم بویژه مددجویان موردحمایت خود را جزء برنامه‌های اصلی و مهم خود قرارداد و در این ارتباط در سال 1389 جمعاً برای تعداد 233823  مورد خدمات درمانی شامل 216754 مورد معالجه و معاینه ، 5873 مورد تأمین دارو ، 10595 مورد خدمات تشخیصی و 601 مورد سایر خدمات و کمکهای درمانی ارائه کرد. این کمیته با اخذ مجوزهای لازم درمانگاه امام علی ( ع ) را با ظرفیت پذیرش روزانه 150 مراجعه کننده در زمینه های دندانپزشکی ، عمومی و امور تشخیصی در باکو تاسیس و خدمات قابل توجهی به صورت رایگان ارائه نمود.
تأمین لوازم التحریر و کتب درسی، برگزاری جلسات و کلاسهای آموزشی و برگزاری اردوهای آموزشی و تربیتی برای دانش آموزان، از جمله محورهای عمده ‌فعالیت های انساندوستانه کمیته امداد بود. این نهاد پس از بررسی های لازم با پرداخت  وام خوداشتغالی در زمینه ‎های مختلف نظیر کسب، کشاورزی و دامداری نسبت به اشتغال و خودکفایی مددجویان مورد حمایت اقدام کرد که در این رابطه در سال 1389 تعداد 1093 خانوار ، مورد حمایت طرحهای خودکفایی امداد این کشور قرار داشتند. در این سال به منظور ایجاد اشتغال و خودکفایی مددجویان، وام خودکفایی در اختیار تعداد 387 خانوار قرار داده شد. از دیگر فعالیت های کمیته امداد امام خمینی در آذربایجان، کمک به حل مشکل مسکن محرومین بود. در این رابطه در سال 1389 نسبت به تعمیر و تکمیل و بازسازی 59 واحد منزل مسکونی اقدام شد.
آقای حیدر علی‌اف نیز با اطلاع از کمک های‌ایران در تاریخ 11 آوریل 2003 در دیدار با آقای کمال خرازی وزیر امور خارجه از کمک‌های ایران تشکر کرد.
ارسال گاز، برق و کالاهای اساسی زندگی از ایران به جمهوری آذربایجان در خلال جنگ قره‌باغ و در زمان محاصره آذربایجان از جانب نیروهای ارمنستان و ایجاد ارتباط زمینی بین باکو و منطقهٔ نخجوان از طریق خاک ایران از دیگر فعالیت های انساندوستانه ایران بود.

در سال ۱۳۷۱ ایران ۵۰۰ میلیون دلار اعتبار برای خرید کالاهای ایرانی در اختیار جمهوری آذربایجان قرار داد. نامه تشکر حیدرعلی اف از ایران در زمان ریاست بر حکومت محلی در نخجوان نشان می دهد که اگر همکاری ایران با جمهوری آذربایجان برای کمک به آذری‌های مقیم نخجوان نبود، مردم این منطقه با قحطی و گرسنگی و مشکلات متعددی مواجه می شدند و در محاصره می ماندند. در آن زمان، مردم نخجوان به قدری به خاطر کمبود مواد غذایی مستاصل شده بودند که از ایران به جای گندم، آرد درخواست کردند زیرا آرد در نانوایی‌ها برای پخت نبود. تاریخ هرگز حمایت ایران از پناهجویان آذری و میزبانی آنها در اردوگاه های مرزی را فراموش نخواهد کرد. به دنبال پایان ماموریت بیست ساله کمیته امداد امام خمینی(ره) در جمهوری آذربایجان، در تاریخ روز 30 بهمن ماه 1392، مراسم باشکوهی با حضور علی حسن اف معاون نخست وزیر این کشور برگزار شد.

وی با تاکید بر اینکه فعالیت های انساندوستانه و بدون چشمداشت کمیته امداد الگویی برای سایر نهادهای خیریه می باشد، افزود: ما کمک های کمیته امداد را فراموش نمی کنیم، اگر فراموش کنیم این غیر انسانی است، اساسا این کمک ها فراموش نشدنی است و در اذهان همچون تاریخ باقی خواهد ماند.  ایشان در عین حال تاکید کرد زمانی که اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان آزاد شوند ما درخواست خواهیم کرد بار دیگر کمیته امداد در این مناطق فعالیت کند و از اینرو ما  پایان ماموریت کمیته امداد در جمهوری آذربایجان را موقت می دانیم. معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان با اشاره به اینکه مقامات جمهوری آذربایجان با تقدیر از فعالیت های کمیته امداد، این فعالیت ها را نشاندهنده برادری و دوستی دو کشور می دانند، افزود: برغم فعالیت هشتاد نهاد خیریه در جمهوری آذربایجان، رئیس جمهوری آذربایجان تنها از مرکز کمیته امداد در تهران بازدید و از فعالیت های آن قدردانی کرده است.

حمایت های سیاسی، نظامی و انساندوستانه جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان، موجب افزایش علاقه و محبت متقابل میان مردم ایران و آن کشور شد و موضع قاطع رهبر معظم انقلاب در حمایت از آزادی مناطق اشغالی آذربایجان در دوره جنگ 44 روزه، علقه های عاطفی میان دو ملت را تقویت کرد. در این شرایط عناصری با هدف ایران هراسی و کاهش محبت دو ملت نسبت به یکدیگر، شبهه حمایت ایران از ارمنستان در جنگ اول و دوم قره باغ را دامن زدند که مانند همیشه در تحقق اهداف ایران هراسانه خود ناکام شدند.

مطلب پیشنهادی

توجه به افکار عمومی در حیطه صلح؛ وظیفه امروز رسانه‌ها

دکتر عبدالحسین السلطان: مقابله با رویکرد تروریستی در اقصی نقاط جهان با مقاومت در برابر …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


چهار − 1 =