♦زهیر عبدالهادی المحمید/لزوم اشاعه فرهنگ صلح در مقابله با تروریسم

تلاش برای تضمین حقوق مخالفان پیش از موافقان یکی از عوامل مهم اشاعه فرهنگ صلح ومقابله با تروریسم به شمار می ‏رود. اختلاف نظر به ملت‏ها غنا می ‏بخشد وموجب تکامل آنها می ‏شود. باید زمینه را برای مشارکت افراد با دیدگاههای مختلف به منظور استفاده مثبت از تفاوت نظرها، اطلاع از آرای گوناگون وتبادل نظر توسط صاحبنظران وتصمیم گیران وتوجه به تبدیل نشدن تفاوت نظر به اختلاف نظر، فراهم کرد. مشارکت در اندیشه تنها زمانی محقق می‏ شود که از دیدگاه متفاوت دیگران مطلع شویم چون توافق موجب تکامل نمی‏ شود واز آن رو که یک رنگ نه با خود که با رنگ‏های دیگر معنا پیدا می‏ کند لذا اقتدار جامعه‏ های بشری با تکثر اندیشه‏ها محقق می‏ گردد.

بدیهی است که انسان با تکیه بر دیدگاه مثبت ومبتنی بر مشترکات انسانی با دیگران تکامل پیدا می‏ کند وحتی می ‏تواند با هم اندیشی به جایگاه والای انسانی دست یابد البته این مساله مستلزم پایه‏ های است که این تکامل مثبت را بنیان بگذارد وآن را از رقابت منفی دور نگه دارد. این اصول وپایه‏ ها به طور خلاصه عبارتند از:

الف-تئوری حقیقت مطلق: حقیقت مطلق حقی ثابت در همه جا وهرزمان است واز شرایط زمانی ومکانی تاثیر نمی پذیرد واین تنها بر حقیقت مطلق که همان خداوند تبارک وتعالی است صدق می‏ کند. تئوری حقیقت مطلق به این شکل تبیین می ‏شود:

آنچه که در یک زمان ومکان مشخصی یک حقیقت به شمار می ‏رود در هر زمان وهر مکانی یک حقیقت خواهد بود. آنچه که برای یک فرد یک حقیقت است برای دیگر افراد نیز یک حقیقت به شمار می‏ رود. حقیقت حقی پایدار است خواه به آن ایمان آوریم یا نیاوریم. حقیقت آشکار است یا آشکار می‏ شود.حقیقت توسط فرهنگ یا علمای دین ابداع نمی‏ شود.

ب- تئوری حقیقت نسبی: این تئوری بدین شکل تبیین می‏ شود:

حقیقتی که در یک زمان ویا مکان محدودی یک حق به شمار می‏رود. ممکن است مساله‏ای برای برخی یک حقیقت به شمار رود که چه بسا برای دیگر افراد اینطور نباشد .ممکن است در حال حاضر یک حقیقت به شمار رود که چه بسا در گذشته و یا در آینده اینگونه نباشد. همواره قابل تغییر وتابع دیدگاههای مردم است.

یک انسان ممکن است با این ذهنیت که هرآنچه را که دارد خود حقیقت است با مسایل مختلف برخورد کند واز چنین ذهنیتی افراط، تعصب و یا تروریسم فکری که منجر به حذف فیزیکی دیگران می‏ شود، شکل می‏گیرد. ممکن است انسان تابدینجا برسد که مخالفت با خود را مخالفت با حق بداند واین بدین معنا است که مخالفان را باطل بپندارد و مقابله با آنان و پایان دادن به آنها را حق بداند. از اینجا تنش میان افراد ودولت‏ها پیش می‏آید. این مساله تا بدانجا پیش می ‏رود که مسایل، بعد شخصی پیدا می ‏کند وچنین فردی با مطرح کردن مساله دین هرآنکه را که با نظر ودیدگاه او مخالفت کند،مخالف حق ومخالف خداوند وپیامبر بداند و سپس اینگونه افراد را مخالف خدا وخارج از دین وامت معرفی کند وقتل آنان واجب وخون آنان را مباح اعلام کند. از همینجا اندیشه تکفیری ضد بشریت ودین که رافت ورحمت را از دل انسان وحکمت را از عقلش می ‏زداید، شکل می‏ گیرد.

ج-منطق چند ارزشی(فازی لاجیک): این اصطلاح علمی به صورت آکادیمیک در سال 1965 توسط دکتر لطفی زاده بنیانگذار این تئوری مطرح شد.این تئوری چند ارزشی به امکان دستیابی انسان به راهها وشیوه‏های فکری متعددی اشاره دارد.

این منطق دستیابی به ارزش‏های میانی در جریان ارزیابی‏های سنتی که متکی بر بله وخیر، درست وغلط، سفید وسیاه است را فراهم می‏ کند. در واقع این تئوری یک نوع شبیه سازی عقل انسان است ودر نرم افزار رایانه ‏ها کاربرد دارد.

د- جریان آزاد اندیشه وتوسعه آن بمنظور تضمین ابداع و نوآوری

ه- تکیه بر موارد اشتراک و زدودن اختلافات از طریق احترام آرای دیگران در چارچوب سرنوشت وهمزیستی مشترک واجتناب از روش حذف دیگران.

اختلاف نظر یک نعمت است و از غنای اندیشه یک جامعه و فراهم بودن زمینه رشد وشکوفایی آن نشان دارد. نباید از تفکرات دیگران بیم وهراس داشت بلکه باید برای متکامل شدن آن را پذیرفت و تبادل نظر کرد. تفاوت نظر سرمنشا نوآوری وابداع است که باید در یک چارچوب مشخصی جهت پیشبرد دایمی جامعه، شکل بگیرد. بدین وسیله می ‏توان کرامت انسان را برپایه این سخن گهربار امام علی ابن ابیطالب که فرمود: “ان الناس صنفان

اما اخ لک فی الدین او نظیر لک فی الخلق” (مردم دو دسته اند: يا برادر دينى تو هستند و يا انسانند و از نظر آفرينش با تو يكسان) تحقق بخشید.

خداوند متعال درخصوص بکارگیری سیاست نرم و مسالمت آمیز ودوری از خشونت وتندی واستفاده از سیاست بخشش وبکارگیری شیوه شورایی به عنوان وسیله ‏ای برای قانع کردن طرف مقابل وتفاهم آزاد و گفت وگوی مبتنی بر عقل و همکاری در تصمیم گیری تاکید فرموده است.

«فبما رحمه من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک» سوره آل عمران- آیه 159

تسامح وپذیرش یکدیگر یک اصل به شمار می‏رود واین همانی است که از لحاظ علمی به تئوری حقیقت نسبی که پیشتر از آن یاد شد، معروف است. یا به معنای دیگر انسان مالک حقیقت مطلق نیست تا بتواند بواسطه ی آن دیگران را مجازات و آنان را از امت مومنان ویا بشریت براند. انسان‏ها با یکدیگر کامل می‏شوند . انسان ممکن است از بخشی از حقیقت برخوردار باشد که اورا برای کامل شدن وغنای فکری وروحی کمک می‏کند واورا از نگاه بسته به مسایل دور نگه می‏دارد.

بنابر آنچه گفته شد، کشورها در روابط بین ‏المللی، زبان منافع را بر زبان ارزش‏ها مقدم می‏ شمارند از این رو با توجه به عملکرد این کشورها وسازمان‏های مرتبط به آنها که تاکنون منجر به برقراری صلح مورد نظر بشریت در جهان نشده است، ما چشم امید به گروههای جامعه ی مدنی می‏بندیم که زبان ارزش‏ها را بر زبان منافع مقدم می ‏شمارند و بمنظور گسترش روابط میان ملت‏ها وتکامل آنها از یکسو و مقابله با افراط فکری، استبداد و پایه‏های تروریسم از دیگر سو، دیپلماسی فعالی را زمینه ‏های فرهنگی، اجتماعی در پیش می‏ گیرند. لذا پیشنهاد می‏ کنیم که با توجه به محورهای ذیل همکاری میان نهادهای جامعه مدنی در یک چارچوب مشخصی شکل گیرد تا بتوانند با در پیش گرفتن برنامه ی کاری تخصصی، برای اشاعه صلح ومقابله با تروریسم در سطوح افراد، گروهها و کشورها گام بردارند. محورهای کاری به شرح ذیل اعلام می‏ شود:

ا-محور راهبردی(ظرفیت‏های تفكر راهبردی بخش خصوصی): هماهنگی میان ظرفیت‏های تفکر راهبردی بمنظور پیش رو گذاشتن همه احتمالات، ارایه طرح‏های مشترک ویکسان سازی اصطلاحات ومفاهیم آنها برای تضمین کارآمدی همه طرح‏ها.

ب- محور فرهنگی –اجتماعی (سازمان‏های فرهنگی با محوریت گفت وگوی فرهنگ‏ها وارتباطات اجتماعی): بمنظور پیگیری طرح‏های کاری تقریب فرهنگی واجتماعی ملت‏ها وادامه گفتمان مشترک در چارچوب فعالیت‏های فرهنگی واجتماعی.

ج- محور حقوقی و قانونی(سازمان‏های حقوق بشری وابسته به بخش خصوصی ونهادهای حقوقی): برای مبادله اطلاعات میان محافل ملی و بین‏المللی بمنظور رصد، پیگیری ومقابله همزمان ومشترک با هرگونه تجاوز ودر تمامی سطوح .

د- محور سیاسی(گروههای فشار): بمنظور ارتباط وهماهنگی بیشتر میان گروههای فشار تابع احزاب سیاسی برای اقدام مشترک در سطوح ملی وبین‏المللی.

ه-محور رسانه ‏ای (سازمان‏های رسانه ای و اطلاع رسانی وابسته به بخش خصوصی): متکی بر اقدامات رسانه‏ای و مبادله اطلاعات و هماهنگی مشترک و همزمان برای مقابله با ناقضان حقوق واخلالگران صلح در سطوح کشوری، منطقه‏ای و بین‏المللی.

و- محور خدمات بشردوستانه (سازمان‏های ارایه خدمات و امدادرسانی): همکاری مشترک میان سازمان¬های تخصصی امدادرسانی و هماهنگی فعالیت‏ها بر اساس ظرفیت‏های موجود و رصد موارد ظلم وتجاوز بمنظور مقابله با عاملان آنها.

ز- محور زیست محیطی(سازمان¬های حامی محیط زیست): هماهنگی میان سازمان‏های زیست محیطی در خصوص جنایات و تجاوزات زیست محیطی که می‏تواند بر زندگی انسان، محیط زیست و آینده نسل‏ها تاثیرگذار باشد.

سپس نظریه پردازان گروههای جامعه مدنی کشورهای گوناگون با هماهنگی فیما بین، طرح‏ها و برنامه کاری ویژه خود را در چارچوب راهبردی تکامل یافته به منظور جهت دهی به تلاش‏ها برای مقابله با استبدادگران، تروریست‏ها و اخلالگران صلح، ارایه می‏ دهند.