با فرهنگ زیبای کشورهای همسایه آشنا شویم/ قسمت اول: عراق

عراق دارای شهرها و روستاهای فراوانی است و مردم عراق با توجه به شرایط تاریخی و شرایط حال حاضر کشور خود و مسائل قومی، مذهبی و غیره دارای آداب و رسوم فرهنگی خاص خود هستند اگر قصد تعامل با مردم این کشور را دارید، پیش از آن باید با فرهنگ و آداب و رسوم و مسائل سیاسی اجتماعی این کشور آشنا شوید.

به گزارش سلام نیوز این کشور را از نظر اجتماعی فرهنگی می‌توان به چند بخش تقسیم کرد، در مرکز عراق عرب‌های سنی، در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است کردها، لرها در شرق کشور در استان‌های واسط، دیاله، میسان و در بخش جنوبی شیعیان سکنی گزیدند. شهرهای مقدس کربلا و نجف دو شهر مهم مذهبی به شمار می‌آید. هر گروه مذهبی دارای خصوصیت‌های فرهنگی و اجتماعی خاص خود هستند. کردها در چهار استان سلیمانیه، اربیل، دهوک و کرکوک در مناطق مرتفع شمالی زندگی می‌کنند و کردها اصولاً دارای زندگی قبیله‌ای هستند.
اکثریت جمعیت کرد دارای مذهب سنی هستند و فقط بخشی از آنها که در اطراف خانقین زندگی می‌کنند، دارای مذهب شیعه هستند. کردها از زمانی که عراق به وجود آمد علاقه‌مند به داشتن حکومتی مستقل بودند با دولت این کشور مدام در مبارزه بودند. در رابطه با کردها می‌توان این مساله را بیان کرد که قومیت نسبت به مذهب در کردها مشهودتر است. کردهای عراق از نظر قومیتی به ایرانی‌ها مشابه‌اند، همواره در تلاش‌اند تا خود را از اعراب عراق متمایز کنند.

مذهب مردم عراق

مردم عراق را از نظر مذهبی در اسلام به دو گروه بزرگ شیعه و سنی می‌توان تقسیم کرد. در کنار شیعه و سنی سایر ادیان مانند مسیحیان، یهودیان، آشوریان و غیره نیز در عراق هستند. شیعیان عراق بیشتر در مناطق جنوبی سکونت دارند. وجود مقبره امامان شیعه در شهرهایی مانند کربلا و نجف، وجود حوزه علمیه نجف در این شهرها موجب گردیده است تا فرهنگ و مذهب شیعه در این بخش‌ها افزایش یابد. 

اعراب سنی براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده‌اند و به دلیل اینکه اعراب سنی در دهه‌های گذشته در عراق حاکمیت داشتند، موجب به قدرت رسیدن گرایش‌های عربی این بخش از فرهنگ عراق شده است. مردم عراق پیروان ادیان مسیحی و یهودی که دارای کتاب مقدس‌اند و به خدای واحدی اعتقاد دارند، پذیرا هستند. 

سنت مردم عراق

فرهنگ مهمان‌نوازی سنتی است که ریشه در اسلام دارد و از مهمان به بهترین نحو ممکن پذیرایی می‌شود. زمانی که یک عراقی شما را به خانه خود دعوت می‌کند، این امر را می‌توان بدین صورت معنی کرد که احترام زیادی برای شما قائل است، پس سعی کنید دعوتش را رد نکنید چرا که ممکن است موجب ناراحتی میزبان شود.

آداب غذا خوردن در عراق

اگر سفرهای را روی زمین پهن کرده بودند، چهار زانو یا دو زانو دور سفره بنشینید ‌طوری‌که پایتان با سفره برخورد نداشته باشد. به هیچ وجه پای خود را سر سفره دراز نکنید که یک امر بی‌ادبانه تلقی می‌شود. همیشه کنار یک هم‌جنس خود بنشینید مگر اینکه صاحب خانه یا میزبان چیز دیگری از شما درخواست کند. در انتها، بهتر است همه‌ی غذای را نخورید و کمی غذا در بشقاب‌تان بگذارید.

جالب‌ترین ویژگی مردم عراق

اگر یک فرد عراقی از شما نیکی ببیند سعی می‌کند در اولین فرصت آن را جبران کند. اگر با کسی رابطه خوبی نداشته باشد، تلاش می‌کند زیر دین طرف مقابل نماند. بهترین راه در برخورد اول با یک عراقی این می‌تواند باشد که در حق او کار نیکی انجام دهید این امر سبب خواهد شد که تا زمانی که با شما در ارتباط است، به شما خوبی کند. خوبی کردن می تواند حتی تعارف مقداری غذا باشد.

احوالپرسی در عراق

شیوه رایج سلام و احوالپرسی مردم عراق شامل دست دادن، تماس چشمی و لبخند است. احوالپرسی استاندارد اسلامی و عربی با «السلام علیکم» (درود بر تو) شروع می‌شود و طرف مقابل با «و علیک السلام» (و درود بر تو) پاسخ می‌دهد، «الله یساعدک (یساعدکم)» برای تشکر و خسته نباشید گفته می‌شود، «رحم الله والدیک» برای تشکر و ابراز محبت گفته می‌شود. «اتشرفنا» برای خوش‌آمدگویی و تعارف به معنای «به ما افتخار دادید» به کار می‌رود. در خداحافظی نیز از اصطلاحات، «الله محمد علی معک»، «الی القاء»، «مع السلامه» استفاده می‌کنند. در ضمن یادتان باشد بین زنان و مردان مسلمان، احوالپرسی بدون دست دادن و با تکان دادن سر انجام می‌شود.

مردم عراق از نظر مذهبی به دو فرقه بزرگ اسلامی شیعه و سنی تقسیم می‌شود. حدود ۶۰ درصد مردم عراق شیعه، ۳۷ درصد سنی و ۳ درصد پیروان سایر ادیان (مسیحیان، یهودیان، آشوریان و…) هستند.

شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند، بیشتر در مناطق جنوبی و مرکزی عراق سکونت دارند. وجود مقبره امامان شیعی در شهرهای مقدس عراق همچون کربلا و نجف، و همچنین وجود حوزه علمیه نجف و در نتیجه حضور دایمی علمای شیعی در این شهرها باعث تقویت فرهنگ شیعی شده‌ و این امر شیعیان عراق را از نظر فرهنگی به ایرانیان شیعی‌مذهب نزدیک کرده است. بعد از سرنگونی حکومت صدام، شیعه قدرت و نفوذ بیشتری پیدا کرده است و می‌توانند خیلی آزادانه‌تر راجع به هویت مذهبی خود صحبت کنند.

اعراب سنی بخش دیگری از ساختار فرهنگی اجتماعی عراق را تشکیل می‌دهند که براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده و به دلیل حاکمیت اقلیت اعراب سنی در طول دهه‌های گذشته در عراق تقویت شده‌ است. گرایش‌ها و عصبیت عربی این بخش از فرهنگ عراق بسیار قدرتمند بوده و پان عربیسم به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی فعال در عراق و حتی جهان عرب در این فرهنگ ریشه دارد. مردم عراق معمولا پیروان ادیان مسیحی و یهودی را می‌پذیرند زیرا این ادیان، کتاب مقدس داشته و به خدای واحدی اعتقاد دارند.

زبان در عراق

عربی و کردی زبان‌های رسمی مردم عراق هستند. البته زبان‌های دیگری نظیر ترکی آذربایجانی (ترکمن‌های عراق)، فارسی، لری فیلی، کلدانی نو (از زبان‌های آرامی)، ارمنی، آشوری، دوماری (زبان کولی‌ها)، گورانی (از شاخه شمال غربی زبان‌های کردی) و غیره نیز در این کشور صحبت می‌شود.

مهمان نوازی در عراق

مهمان‌نوازی سنتی است که ریشه در اسلام و عرب بودن دارد و از مهمان مثل یک شاهزاده استقبال و پذیرایی می‌شود. سنتی در اسلام وجود دارد که می‌گوید مهمان می‌تواند ۳ روز در خانه شما بماند، اما اگر طولانی‌تر شد باید از او بپرسید به چه منظور در خانه شما مانده است و چه زمانی خانه شما را ترک خواهد کرد. اگر به خانه یک عراقی دعوت شده‌اید، باید بدانید که با دعوت از شما، احترام زیادی برایتان قائل بوده‌اند، پس هرگز دعوت‌شان را رد نکنید.

خانواده در عراق

عراقی‌ها ارزش زیادی برای خانواده قائل هستند و خانواده‌های بزرگ یا قبایل بزرگ از قدرت سیاسی و اجتماعی برخوردارند. اعضای خانواده باید مسئولیت رفتار و کردار خود را بپذیرند و هر گونه خطایی باعث بی‌آبروی کل خانواده می‌شود. وفاداری به خانواده قبل از سایر روابط اجتماعی و حتی کسب و کار قرار می‌گیرد. خویشاوندسالاری در بین مردم عراق به چشم می‌خورد و از آنجا که دیدگاه منفی نسبت به این قضیه ندارند، طبیعتا پیشنهادات کاری را به خانواده خود می‌دهند زیرا افراد مورد اعتمادشان هستند. اغلب خانواده‌های بزرگ در یک خانه، محله یا روستا زندگی می‌کنند. در مناطق شهری مردم لزوما در یک خانه در کنار هم زندگی نمی‌کنند، هر چند که عموما در یک خیابان یا نزدیک به هم هستند.

آداب هدیه دادن در عراق

اگر به خانه یک عراقی دعوت شده‌اید، یک بسته کوکی، شیرینی یا شکلات به عنوان هدیه ببرید. یک سبد میوه یا گل نیز با استقبال میزبان روبه‌رو خواهد شد. اگر مردی بخواهد به یک خانم هدیه بدهد، باید بگوید که این هدیه از طرف همسر، مادر، خواهر یا یک خویشاوند خانم است. یک هدیه کوچک به کودکان نیز همیشه تاثیر مثبت زیادی می‌گذارد. هدیه را با دو دست به طرف مقابل‌تان بدهید و انتظار نداشته باشید که میزبان هدیه را باز کند.

آداب غذا خوردن در عراق

فرهنگ مهمان‌نوازی در عراق به معنای دعوت مهمان به خانه‌شان است. اگر یک عراقی، شما را به خانه‌اش دعوت کرد، از او سول کنید که قبل از ورود به خانه، باید کفش‌هایتان را درآورید. به هیچ عنوان در مورد کسب و کار صحبت نکنید. آداب غذا خوردk تقریبا رسمی است و چنانچه سفره را روی زمین پهن کردند، چهار زانو یا دو زانو بنشینید به‌طوری‌که پای‌تان به سفره نخورد. به هیچ عنوان پای خود را سر سفره دراز نکنید که بی ادبانه تلقی می‌شود. همیشه کنار یک هم‌جنس (خانم در کنار خانم و آقا در کنار آقا) بنشینید، مگر آنکه میزبان نظر دیگری داشته باشد. اگر چندین بار به شما غذا تعارف کردند، قبول کنید زیرا رفتاری غیر از این باعث دلخوری میزبان می‌شود. از دست راست برای خوردن و آشامیدن استفاده کنید و در انتهای غذا، بهتر است همه غذا را نخورید و کمی غذا در بشقاب‌تان بگذارید.

آداب کسب و کار در عراق

بازرگانان عراقی در روابط کاری خود تقریبا رسمی هستند. احوالپرسی در امور کاری با دست دادن و تماس چشمی همراه است و دست دادن معمولا طولانی می‌شود، پس سعی کنید شما اولین نفری نباشید که دست خود را عقب می‌کشید. مردها در مواجه با خانم‌ها باید ببینند اگر خانم دستش را برای احوالپرسی دراز کرد، با او دست بدهند. بهتر است یک طرف کارت ویزیت خود را به زبان عربی ترجمه کنید. به هیچ عنوان احساسات خود را نشان ندهید چراکه از نظر عراقی‌ها پسندیده نیست و چنانچه بخواهید با موضوعی مخالفت کنید باید به آرامی و بی‌سروصدا این کار را انجام دهید.

همیشه سر حرف‌تان بمانید و به قول و قرارهای‌تان پایبند باشید و اگر نمی‌خواهید رسما تعهدی بدهید می‌توانید از عباراتی نظیر «سعی خودم را می‌کنم» یا عبارت محلی «انشالله» استفاده کنید. عراقی‌ها به راحتی سوالات رک و صریح می‌پرسند که می‌تواند درباره شما، شرکت یا هدف‌تان باشد.

با توجه به ماهیت سلسله مراتبی سازمان‌ها یا کسب و کار در عراق، رهبر یک تیم عراقی، بخش اعظمی از صحبت‌ها را برای شرکت یا بخش خود انجام می‌دهد و کارمندان زیردست او موظف به تایید اطلاعات یا ارائه توصیه‌های فنی و مشاوره به ارشدترین فرد گروه هستند. خیلی بهتر است که پیشاپیش هر گونه اطلاعات یا برنامه‌ای را به زبان عربی ارسال کنید و در صورتی که با یک تیم برای مذاکره کاری می‌روید، اسامی آنها، عناوین و مختصری از وظایف‌شان را برای طرف مقابل بفرستید. معمولا بالاترین فرد شرکت، تصمیمات را اتخاذ می‌کند، هر چند که این تصمیم‌گیری بر اساس توصیه‌های ذینفعان و متخصصان فنی که در جلسات حضور دارند، خواهد بود.

بایدها و نبایدها

به سنت‌های هرکشوری احترام بگذارید مخصوصا وقتی قصد وصلت با آنها را دارید. به هیج عنوان به کودکان در خیابان، شیرینی با خودکار ندهید زیرا این رفتار به نشانه تشویق تکدی‌گری تلقی می‌شود. همین موضوع در مورد دارو هم صدق می کنید، پس به کسی دارو ندهید چراکه رفتار شما، انگیزه او برای رفتن به دکتر را کاهش می‌دهد و نمی‌توانید تضمین کنید که داروی شما موثر واقع شود و این فرهنگ بسیار قابل توجه در عراق قابل تسری به دیگر ملل است. به جای این کارها بهتر است به مراکز بهداشتی یا مدارس کمک کنید. سعی کنید سیگار، آدامس و غیره را از دستفروش خریداری کنید که قصد امرار معاش دارند و به سراغ خرید از فروشگاه‌ها نروید.