مقاله/تأثیر سلامت اجتماعی بر کیفیت زندگی چیست؟

  وجود ارتباط مثبت بین سلامت اجتماعی و بعد روانی کیفیت زندگی حاکی از اهمیت مسائل روحی و روانی و احساس رضایت مندي در بالا بردن سطح سلامت اجتماعی می باشد.هدف این مقاله تحقیقی و تلخیص آن برای سلام نیوز ،تاملی بر شناخت تاثیر سلامت اجتماعی و زیر مقیا سهاي آن بر کیفیت زندگی می باشد.

 امین موحدي / غلامرضا لطیفی : نیروي انسانی یکی از عوامل و منابع مهم تولید است و عامل انسانی در هر سازمانی تمام افراد و کارکنان شاغل در سازمان اعم از مدیران، متخصصان، کارشناسان، کارمندان و کارگران را در ردههاي مختلف شغلی در بر می گیرد.

در موسسات و شرکتهاي دولتی و خصوصی بویژه در بانکها که اساس و پایه شان بر مبناي سود و زیان میباشد، بعد کیفی کارکنان جهت بهره وري سازمان بیش از همه مورد توجه قرار میگیرد، چرا که یافتههاي علمینشان میدهد کارایی کارکنان رابطه مستقیمی با کارایی و بازدهی سازمان دارد. از جمله مهمترین مولفههایی که برآیند آنها میتواند بر نشاط، پویایی وکارایی کارکنان تاثیر بگذارد، مباحث مربوط به «کیفیت زندگی و سلامت» است. عوامل متعددي در کاهش یا افزایش میزان کیفیت زندگی افراد میتوانند رابطه داشته باشند وآن را دچار نوسان کنند، از این عوامل میتوان به ابعاد مختلف سلامت اشاره کرد که در قالب سلامت روانی، جسمی، اجتماعی و… تعریف می گردند. بعد سلامت اجتماعی یکی از مهمترین ابعاد سلامت است که در قلمروي مددکاري اجتماعی قرار دارد و در تحقیق حاضر رابطه این بعد با میزان کیفیت زندگی بررسی می گردد. کییز 1 مدل پنج عاملی را براي سلامت اجتماعی مطرح می کند که در آن پنج عامل انسجام، پذیرش، شکوفایی، مشارکت و همبستگی اجتماعی، شاخصهاي سلامت را تشکیل می دهند.

وجود ارتباط معنادار بین انسجام اجتماعی و کیفیت زندگی نشانگر تاثیر مستقیم تعلق خاطر به جامعه بر روي کیفیت زندگی جسمی و روانی افراد است و ارتباط بین سطح تحصیلات، جنسیت و رسته شغلی با میزان کیفیت زندگی می تواند تا حدي بیانگر کم اهمیت بودن این عوامل در مقایسه با سن و سنوات خدمت که توام با تجربه و کسب مهارتهاي بیشتر در محیط کاري است، باشد

وجود رابطه معنادار بین سن کارمندان و کیفیت زندگی نشان می دهد که جوانان 20 تا 30 سال از کیفیت زندگی پایینی برخوردارند در حالی که گروه سنی 30 تا 40 سال معمولا کیفیت زندگی متوسط و بالایی دارند. گروه سنی 40 تا 50 سال هم از کیفیت زندگی متوسط و بالایی برخوردار بودهاند. شاید بتوان چنین استنباط کرد که سن جوانی و دغدغه ها و استرسهاي ناشی از عبور از این مرحله سنی میتواند بر کیفیت زندگی این افراد تاثیر بگذارد در عوض گروه سنی 30 تا 40 سال که در گروه میانسالان طبقه بندي می شوند معمولا بحرانهاي دوران جوانی راسپري کرده و به وضعیت با ثبات تري به لحاظ شغلی و خانوادگی رسیده اند. وجود رابطه معنادار بین سابقه کاري کارمندان و کیفیت زندگی نشان می دهد که کارمندان با سابقه کاري 5تا 9 سال کیفیت زندگی پایین تري به نسبت سایر گروهها داشته و کارمندان با سابقه کاري 10 تا 14 سال کیفیت زندگی متوسط و بالاتري داشتهاند. به طوري که میتوان نتیجه گرفت که با افزایش سنوات خدمت تا 14 سال که نیمه سالهاي خدمتی محسوب میشود کیفیت زندگی افزایش می یابد که این امر می تواند به علت آشنایی بیشتر با محیط کار، عادت به محل خدمت، آشنایی با همکاران و مسائلی از این دست باشد.

 افراد سوابق کاري بیشتر به علتهایی نظیر فرسودگی شغلی، روزمره گی و… معمولا کیفیت زندگی پایینتري دارند. عدم ارتباط بین سطح تحصیلات، جنسیت و رسته شغلی با کیفیت زندگی می تواند تا حدي بیانگر کم اهمیت بودن این عوامل در مقایسه با سن و سنوات خدمت که توأم با تجربه و کسب مهارت هاي بیشتر در محیط کاري است، باشد. شکوفایی اجتماعی یعنی دانستن و اعتقاد داشتن به این که جامعه به شکل مثبتی در حال رشد است. وجود ارتباط معنادار بین شکوفایی اجتماعی و کیفیت زندگی بدین معناست که کارمندان بانک ملی پیشرفتهاي کاری یا اجتماعی جامعه خود را مثبت دانسته و نسبت به آن احساس رضایت خاطر از خود نشان دادهاند. انسجام اجتماعی یعنی احساس فرد مبنی بر این که بخشی از جامعه است، به آن تعلق دارد، در آن سهیم است و از طرف آن حمایت می شود. وجود ارتباط معنادار بین انسجام اجتماعی و کیفیت زندگی نشانگر تاثیر مستقیم تعلق خاطر به جامعه بر روي کیفیت زندگی جسمی و روانی افراد است بطوري که میتوان امیدوار بود که با افزایش حمایت هاي اجتماعی و ایجاد عوامل تعلق آور و سهیم کردن افراد در سود و زیانهاي اجتماعی، کیفیت زندگی و به تبع آن رضایتمندي فردي افزایش یابد. وجود ارتباط مثبت و قوي بین سلامت اجتماعی و بعد روانی کیفیت زندگی میتواند حاکی از اهمیت مسائل روحی و روانی و احساس رضایتمندي در بالا بردن سطح سلامت اجتماعی باشد بطوري که شاید بتوان پیش بینی کرد که با افزایش فرهمندي و احساس رضایت خاطر در بین افراد جامعه، آنها از سلامت اجتماعی بالاتري در مسئولیت هاي شهرونديشان برخوردار خواهند بود.

طبق نظر شاپ و رابنت کیفیت زندگی بالا زمانی احساس می شود که نیازهاي اساسی فرد برآورده شده و او فرصتهایی را جهت درگیر شدن و تعقیب اهداف و چالش ها داشته باشد. همچنین کیفیت زندگی می تواند از طریق اجازه انتخاب دادن به افراد و تشویق آنها به تصمیمگیري هایی که در زندگیشان تاثیر می گذارند ارتقاء یابد. در نتیجه احساس در جمع بودن، کیفیت زندگی را ارتقاء می دهد. اینها می توانند مؤید ارتباط بین انسجام اجتماعی و شکوفایی اجتماعی به عنوان دو فاکتور اساسی در ایجاد احساس در جمع بودن در زندگی افراد و نتیجتاً تاثیر بر کیفیت زندگی آنها باشد. البته نباید نادیده گرفت که عوامل متعددي نظیر عوامل خانوادگی، محیطی، تحصیلی، شغلی و… بر احساس تعلق خاطر افراد نسبت به جامعه تاثیر گذارند و این. احساس تعلق نیز بر کیفیت زندگی و رضایتمندي افراد موثر است پس سیکل مشخصی در این معادله در جریان است که نبود یکی از اجزاء یا عوامل، سیکل و گردش آن را دچار اشکالات اساسی می نماید. در این بین نباید نقش فاکتورهاي سلامت خصوصا سلامت اجتماعی را نادیده گرفت زیرا طبق نظریه کییز که سلامت اجتماعی را ارزیابی و شناخت فرد از چگونگی عملکردش در اجتماع و کیفیت روابطش با افراد دیگر، نزدیکان و گروههاي اجتماعی که وي به عنوان عضوي از آنهاست، تعریف می کند، سیکلی که در بالا به آن اشاره شد بدون در نظر گرفتن سلامت اجتماعی که میتواند پیامد و پسامد رضایتمندي محسوب شود، بی معنی است.

پیشنهادات براساس یافتههاي تحقیق بر طبق تئوري پایگاه اجتماعی، وضعیت اجتماعی – اقتصادي بر سلامت انسان موثر شناخته شده است و براي بیشتر مردم جهان وضعیت سلامت در درجه اول با میزان پیشرفت اقتصادي- اجتماعی یعنی درآمد سرانه، سطح آموزش، تغذیه، اشتغال و… تعیین میشود. به عبارتی، موقعیت یک فرد در سلسله مراتب اجتماعی براي وي شرایط و ویژگیهایی را فراهم می کند که می توانند سلامتی وي را تحت الشعاع خود قرار دهند و از آنجا که طبق نتایج بدست آمده در این تحقیق سلامت اجتماعی بر کیفیت زندگی موثر است پس توجه به وضعیت اجتماعی و اقتصادي افراد که در این پژوهش کمتر به آن پرداخته شده است، می تواند در برنامه ریزيهاي کلان اجتماعی به منظور افزایش سطح رضایت منديهاي فردي و اجتماعی و ارتقاء میزان کیفیت زندگی موثر باشد. از طرفی همانطور که می دانیم کشورمان ایران از نظر کیفیت زندگی رتبه خوبی در جهان ندارد و بایستی مسئولین دست بکار شده و دنبال علتهاي این امر باشند. کارمندان بانک نیز جزو این جامعه هستند و با توجه به این که یکی از عوامل موثر بر ارتقاء کیفیت زندگی تقویت و بالا بردن سلامت اجتماعی می باشد مسئولین باید در سالی که به نام کار مضاعف و همت مضاعف نامگذاري شده است در بستر سازي زمینه هاي ممکن جهت تحقق این امر همت کنند و در ارتقاء سطح سلامت اجتماعی تمام افراد جامعه کوشا باشند.

 

*دانشیار برنامه ریزي اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی
**کارشناس ارشد مددکاري اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی